การเป็นสมาชิกขององค์การความร่วมมือเซี่ยงไฮ้มีความหมายต่ออิหร่านมาก เพราะหมายถึงว่า อิหร่านไม่ถูกโดดเดี่ยวจากประชาคมโลกตามลำพังอีกต่อไปและเปิดช่องทางพัฒนาการค้า-การลงทุนทางเศรษฐกิจให้เติบโตได้
เมื่อวันศุกร์ที่ 17 ก.ย.2564 ความพยายามของอิหร่านในการเข้าเป็นสมาชิกเต็มรูปแบบของพันธมิตรเซี่ยงไฮ้ Shanghai Cooperation Organisation (SCO) ได้รับการอนุมัติหลังจากรอมาเกือบ 15 ปีรับรองโดยสมาชิกถาวร 7 ประเทศ
หลังจากกระบวนการทางเทคนิคและกฎหมายสิ้นสุดลง ซึ่งอาจใช้เวลาถึงสองปี อิหร่านจะเข้าร่วมกลุ่มอย่างเป็นทางการซึ่งคิดเป็นสัดส่วนประมาณหนึ่งในสามของผืนที่ดินทั้งหมดของโลก และมูลค่าการส่งออกหลายล้านล้านดอลลาร์สหรัฐฯต่อปี โดยนับรวมจีน รัสเซีย และอินเดียใน นอกเหนือไปจากรัฐต่างๆ ในเอเชียกลางหลายแห่ง รวมทั้งสมาชิกด้วย
หลังจากที่เขากลับจากการประชุมสุดยอดในเมืองดูชานเบของทาจิกิสถาน ประธานาธิบดีอิบราฮิม ไรซี เรียกการอนุมัติดังกล่าวว่าเป็น “ความสำเร็จทางการทูต” ซึ่งหมายถึงการเชื่อมโยงอิหร่านเข้ากับโครงสร้างพื้นฐานทางเศรษฐกิจของเอเชียและทรัพยากรมากมาย
ในระหว่างการกล่าวสุนทรพจน์ในการประชุมสุดยอดสองวัน เขาได้ประณาม “ลัทธิทำฝ่ายเดียว” ของสหรัฐฯ และเรียกร้องให้มีความพยายามร่วมกันในการต่อสู้กับการคว่ำบาตรที่ไม่ยุติธรรม
ประธานาธิบดี Raisi จัดการประชุมทวิภาคีระดับสูงนอกรอบการประชุมสุดยอด SCO และบรรลุการลงนามในข้อตกลงทางเศรษฐกิจ 8 ฉบับกับประธานาธิบดี อิโมมาลี รามอน(Emomali Rahmon) ของทาจิกิสถาน
ทั้งสองว่ายตั้งเป้าหมายไว้ที่มูลค่าเศรษฐกิจ 500 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ สำหรับการค้าทวิภาคีประจำปี ซึ่งสูงกว่าระดับปัจจุบันถึง 10 เท่า
ฮามีเดรซา อาซีซี(Dr.Hamidreza Azizi) นักวิเคราะห์ทางเศรษฐศาสตร์ German Institute for International and Security Affairs (SWP)มองว่า “แม้ว่าประเทศต่างๆ เช่น ปากีสถานและอินเดียจะเป็นพันธมิตรที่ใกล้ชิดกับสหรัฐฯ และแม้แต่รัสเซียและจีนก็ไม่เคยเต็มใจที่จะท้าทายสหรัฐฯ อย่างเปิดเผยในเวทีโลกก็ตามแต่นั่นเป็นเพียงอดีต”
อาซีซี(Azizi) กล่าวเสริมว่าสมาชิก SCO ไม่ค่อยเต็มใจที่จะเข้าไปพัวพันกับปัญหาของอิหร่านกับสหรัฐฯ แต่เมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา พวกเขายอมรับซาอุดีอาระเบีย กาตาร์ และอียิปต์ว่าเป็น “คู่เจรจา” จึงต้องปฏิบัติให้สมดุลยอมรับอิหร่านเป็นสมาชิกถาวรด้วย
ประเทศอิหร่านเคยเป็น “สมาชิกผู้สังเกตการณ์” มาตั้งแต่ปี 2548
เมื่อเดือนที่แล้วอาลี ชัมกานี(Ali Shamkhani) หัวหน้าฝ่ายความมั่นคงของอิหร่านได้ประกาศบน Twitter ว่า อุปสรรคทางการเมือง ต่อการเป็นสมาชิกเต็มรูปแบบของพันธมิตรตะวันออกได้ถูกลบออกแล้ว
เขาได้ตีพิมพ์ข้อความดังกล่าวเป็น ภาษาฟาร์ซี อังกฤษ อาหรับ และฮีบรู โดยส่งสัญญาณว่าเป็นข้อความสำหรับภูมิภาคและตะวันตกด้วย การสมัครเป็นสมาชิก SCO ก่อนหน้านี้ของอิหร่านถูกบล็อกเนื่องจากอยู่ภายใต้การคว่ำบาตรของสหประชาชาติ และสมาชิกบางคน รวมทั้งทาจิกิสถาน คัดค้านเนื่องจากมองว่าเตหะรานสนับสนุนขบวนการอิสลามแห่งทาจิกิสถาน
อับบาส อัสลานี(Abas Aslani) นักวิจัยจากศูนย์การศึกษายุทธศาสตร์ตะวันออกกลางในกรุงเตหะรานกล่าวว่านี่นับเป็นครั้งแรกที่อิหร่านกลายเป็นสมาชิกเต็มรูปแบบของกลุ่มภูมิภาคหลักตั้งแต่การปฏิวัติในปี 2522
อัสลานีกล่าวว่า “อิหร่านอยู่ภายใต้การคว่ำบาตรฝ่ายเดียว ซึ่งหมายความว่าสมาชิก SCO ไม่ได้มีข้อจำกัดกับสิ่งเหล่านั้นว่าเป็นมาตรการคว่ำบาตรระหว่างประเทศที่ต้องดำเนินการ และนั่นเป็นสาเหตุที่พวกเขายอมรับคำขอเป็นสมาชิกเต็มรูปแบบของอิหร่าน” เขาเสริมว่าอิหร่านกำลังมองหาพันธมิตรทางการเมืองและเศรษฐกิจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับจีน ซึ่งอิหร่านได้ลงนามในข้อตกลงความร่วมมือ 25 ปีในเดือนมีนาคมปีนี้ ด้านรัสเซีย อิหร่านกำลังมองหาการขยายข้อตกลงความร่วมมือที่มีอยู่ก่อนแล้ว ยิ่งไปกว่านั้น อิหร่านสามารถเข้าถึงภูมิภาคเอเชียกลางได้อย่างมีนัยสำคัญ เมื่อได้รับการยอมรับ ซึ่งถือได้ว่าเป็นตลาดสำหรับการส่งออกสินค้าอิหร่าน” พร้อมเสริมว่าเวลาเท่านั้นที่จะแสดงให้เห็นว่าอิหร่านสามารถตระหนักถึงศักยภาพในการเติบโตทางเศรษฐกิจได้มากเพียงใด พึ่งตนเองได้มากเพียงใด
อัสลานีเชื่อว่าการคว่ำบาตรของสหรัฐฯ ได้เป็นอุปสรรคในการพัฒนาความก้าวหน้าทางเศรษฐกิจของอิหร่าน
ล่าสุดอิหร่านและมหาอำนาจโลกได้ดำเนินการเจรจา 6 รอบในกรุงเวียนนาเพื่อฟื้นฟูข้อตกลงนิวเคลียร์ปี 2015 ของประเทศ ซึ่งหากประสบความสำเร็จ จะทำให้การคว่ำบาตรของสหรัฐฯ ถูกยกเลิก การเจรจาถูกระงับตั้งแต่ปลายเดือนกรกฎาคมเพื่อให้ ไรซีสามารถจัดตั้งรัฐบาลได้ แต่คาดว่าจะกลับมาดำเนินการในเร็วๆ นี้
