จากที่วันนี้ 14 ธันวาคม 2564 แพทย์หญิง คุณหญิง พรทิพย์ โรจนสุนันท์ สมาชิกวุฒิสภา และอดีตผู้อำนวยการสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ กระทรวงยุติธรรม ได้ลุกขึ้นอภิปรายในการประชุมวุฒิสภา กรณีลดโทษของกรมราชทัณฑ์นั้น
ทั้งนี้โดยเนื้อหาที่หมอพรทิพย์ มีบางช่วงที่น่าสนใจว่า กรมราชทัณฑ์ไม่ได้มีกรอบหรือกฎหมายในการ ลดโทษในโทษที่เกี่ยวกับการทุจริตคอร์รัปชัน โทษที่เกี่ยวกับการค้ายาเสพติด หรือโทษที่เป็นความผิดต่อเนื่อง
สิ่งที้เกิดขึ้นก็คือ กรมราชทัณฑ์มีกฎหมาย แต่กฎหมายไม่ได้มีกรอบใหญ่กำหนดชัดเจน แต่ให้เป็นกฎกระทรวง ที่เป็นระเบียบปฏิบัติ ระเบียบหรือกฎเหล่านี้จะถูกดำเนินการระหว่างข้าราชการและรัฐมนตรี เพราะฉะนั้นต้องคิดว่า ทำอย่างไรจะต้องมีส่วนร่วมจากภาคอื่น คือจากภาคประชาชนหรือศาล
การพิจารณาลดโทษประกอบไปด้วย เรื่องแรกคือนโยบาย เมื่อไม่มีกรอบกฎหมายชัดเจน นโยบายจึงอาจถูกเบี่ยงเบน หรือถูกดึงให้ไปด้านใดด้านหนึ่ง เรื่องนี้ชัดเจน คือผ่าน คณะรัฐมนตรี ก็ยังออกมาได้
เรื่องที่สองคือการมีกรรมการเป็นผู้พิจารณา จากกรณีที่เคยเกิด ราชทัณฑ์ เคยชี้แจงว่าไม่เคยมีการประชุมกรรมการคัดเลือกอย่างจริงจัง หน่วยล่างเสนอขึ้นมา ก็เซ็นผ่าน ควรมีการตรวจสอบ และมีคนนอกเข้าร่วมด้วย ขณะเดียวกัน ยังมีปัญหาในส่วนของ Big Data ในกระบวนการยุติธรรม สังเกตได้จากกรณีของ สมคิด พุ่มพวง ฆาตกรต่อเนื่องที่ได้รับการลดโทษจนออกไปสังหารผู้อื่นต่อ โดยเมื่อมีการสอบสวนกรมราชทัณฑ์ กรมราชทัณฑ์ กลับไม่เคยรู้เลยว่าสมคิด เคยทำผิดอะไรบ้าง ทั้งที่ข้อมูลเหล่านี้ควรเป็นส่วนสำคัญ ในการพิจารณาลดโทษให้กับนักโทษ
ทั้งหมดนี้ขึ้นกับดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ที่จะเสนอใครขึ้นมา จากข่าวกรณีสมคิด ฆาตกรต่อเนื่อง จะเห็นได้ว่าเขาบอกว่าผัดไทยอร่อย เป็นส่วนของการประพฤติชอบ ส่วนนี้ต้องคิดร่วมกันว่า จะทำอย่างไรไม่ให้เกิดการคอร์รัปชั่น รับส่วย และเกิดความไม่เป็นธรรม
อย่างไรก็ตามหมอพรทิพย์ ซึ่งเคยทำงานอยู่ภายใต้สังกัดกระทรวงยุติธรรม จึงได้เสนอ ให้กระทรวงยุติธรรมสร้างระบบที่มีคุณธรรม มีความโปร่งใส
เสนอไปยังประธานวุฒิสภา ให้กรรมาธิการกฎหมาย กรรมาธิการทุจริต คอร์รัปชัน เรื่องสิทธิ ความเหลื่อมล้ำ หรือเรื่องการเมือง ควรต้องพิจารณาเรื่องนี้
เสนอผ่านไปยังนายกรัฐมนตรี ให้กรรมการปฏิรูปประเทศด้านกฎหมายและกระบวนการยุติธรรมเสนอเรื่องนี้ออกมา แล้วกำหนดเป็นกรอบ แม้ไม่เคยมีมาก่อน แต่ก็ควรต้องเริ่มต้น เพื่อสร้างสังคมที่มีคุณธรรมและดีกว่าปัจจุบัน
ก่อนหน้านี้เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม 2564 แพทย์หญิง คุณหญิงพรทิพย์ ได้โพสต์ข้อความในเฟซบุ๊ก ว่า “ปัญหาในกระบวนการยุติธรรมมีอยู่ทั้งท่อนต้นคืองานตำรวจ และท่อนปลายคือราชทัณฑ์ น่าเสียดายที่การขับเคลื่อนการปฏิรูปทั้งสองเรื่องไม่ได้มีในแผนปฏิรูปประเทศ เรื่องของตำรวจยังคงเน้นเรื่องการแต่งตั้งการเลื่อนขั้นที่อยู่ในชั้นการพิจารณาร่วมของส.ว.และส.ส. มีชิงไหวชิงพริบตลอดเวลา ในส่วนราชทัณฑ์ต่อประเด็นเรื่องการลดโทษนักโทษโกงแผ่นดินเป็นเพียงเศษเสี้ยวเดียว หากข่าวว่านายกฯตอบอย่างไรเป็นเรื่องจริง ข้อนี้น่าเป็นห่วงยิ่ง การปฏิรูประบบราชทัณฑ์ต้องมองทั้งระบบ
ราชทัณฑ์ต้องกำหนดภารกิจให้ชัดเจนคือกักขัง บำบัด ฟื้นฟู มิใช่กักขังแล้วพื้นที่เต็มก็ระบายออก ระบบลดโทษของราชทัณฑ์ต้องเขียนให้ชัดในกฎหมายราชทัณฑ์ว่าความผิดประเภทใดบ้างไม่ใช่ให้กรมไปออกกฎระเบียบเอาเอง ซึ่งมนุษย์นี่แหละที่สร้างปัญหา แสวงประโยชน์มากกว่าสร้างความเป็นธรรม
ระบบกรรมการที่เป็นผู้ใช้อำนาจกลั่นกรองต้องทำจริงด้วยตัวเองมิใช่เพียงลงลายเซ็นการประชุม ระบบฐานข้อมูลในกระบวนการยุติธรรมที่ไม่สามรถเชื่อมโยงระหว่างหน่วยงานได้ ในครั้งฆาตกรต่อเนื่องที่ได้รับการลดโทษจนออกมาฆ่าคน ทางราชทัณฑ์อ้างว่าไม่มีข้อมูลที่เคยก่อคดีก่อนหน้า อ้างว่าอยู่ในคำพิพากษา
ระบบตรวจสอบการใช้ดุลยพินิจของเจ้าหน้าที่ที่เป็นผู้เสนอรายชื่อนักโทษที่จะได้รับการลดโทษ เพราะมีข้อมูลเล็ดลอดมาว่านักโทษร้ายแรงบางคนได้รับโอกาสจากการทำผัดไทยอร่อย ประเด็นนี้มีเรื่องส่วยซ่อนอยู่แน่นอน คงไม่มีแค่ผัดไทยอร่อย
เรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่ทั้งเรื่องความเป็นธรรม เรื่องความเหลื่อมล้ำ เรื่องสิทธิ ที่สำคัญคือวิสัยทัศน์ผู้นำทุกระดับตั้งแต่นายกรัฐมนตรี ปลัดกระทรวงและอธิบดี”
