การล่มสลายของสหรัฐในอัฟกานิสถานทำให้เกิดวิกฤติแต่อีกด้านก็เป็นโอกาสในขณะที่สหรัฐฯ พยายามที่จะกำหนดมาตรการคว่ำบาตรต่ออัฟกานิสถานและหยุดความช่วยเหลือจากทั่วโลกที่มีความจำเป็นอย่างมากต่อประเทศ การผลักดันการลดค่าเงินดอลลาร์ทั่วโลกที่กำลังเกิดขึ้นนั้นสามารถเร่งความเร็วขึ้นได้ เมื่ออาฟกานิสถานและประเทศต่างๆ เลือกใช้ทางเลือกอื่นแทนดอลลาร์สหรัฐฯ มากขึ้น และไม่อาจรอให้เสถียรภาพทางการเมืองมั่นคงเสียก่อน มีแต่ต้องเร่งฟื้นฟูเศรษฐกิจคู่ขนานไปกับ การจัดระเบียบทางการเมืองและความมั่นคง
เมื่อวันอังคารที่ 24 ส.ค.2465 ธนาคารโลกได้ระงับการเบิกจ่ายสำหรับโครงการหลายสิบโครงการในอัฟกานิสถาน หลังจากที่กลุ่มตอลิบานเข้าควบคุมประเทศ เนื่องจากมีความกังวลเกี่ยวกับสถานการณ์ในอัฟกานิสถานและผลกระทบต่อแนวโน้มการพัฒนาประเทศเป็นอย่างมาก รายงาน สถาบันในวอชิงตันได้มอบเงินมากกว่า 5.3 พันล้านดอลลาร์สำหรับโครงการพัฒนาในอัฟกานิสถานตั้งแต่ปี 2545
การตัดสินใจของธนาคารโลกมีขึ้นหลังจากไอเอ็มเอฟประกาศว่าจะสกัดกั้นอัฟกานิสถานไม่ให้รับเงินพิเศษราว 460 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ
ความเคลื่อนไหวของสถาบันการเงินพหุภาคี 2 แห่ง ซึ่งสหรัฐฯ มีอิทธิพลอย่างมาก เกิดขึ้นหลังจากที่สหรัฐฯ ยึดเงินกองทุนของธนาคารกลางอัฟกันเกือบ 9.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว และระงับการจัดส่งเงินสดไปยังประเทศ
เห็นได้ชัดว่าสหรัฐฯ พยายามใช้มาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจเพื่อผลักดันกลุ่มตอลิบันให้เข้ามุม เพื่อแสดงอำนาจบางส่วน หลังจากเหตุการณ์โกลาหลในอัฟกานิสถานที่ก่อขึ้นเอง
ผู้เชี่ยวชาญหลายคนแสดงความกังวลเกี่ยวกับผลที่ตามมาจากการที่สหรัฐฯยึดเงินของอัฟกานิสถานไว้ และความช่วยเหลือจากต่างประเทศสำหรับประเทศที่ยากจนที่สุดแห่งหนึ่งในโลก วิกฤตด้านมนุษยธรรมครั้งใหม่อาจเกิดขึ้นได้ในไม่ช้า เนื่องจากโครงการอาหารโลกของสหประชาชาติได้เตือนถึงปัญหาการขาดแคลนอาหารอย่างเฉียบพลันในประเทศ ซึ่งกำลังเผชิญความเสี่ยงสงครามรอบใหม่ที่อาจเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ
ความหวังที่อัฟกานิสถานจะสามารถจัดการกับปัญหาทางการเงิน เพื่อมาฟื้นฟูเศรษฐกิจได้หรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับว่า ประเทศอื่น ๆ เช่นจีน รัสเซีย สหภาพยุโรป และซาอุดิอาระเบียสามารถจัดตั้งกองทุนระหว่างประเทศอื่น ๆ เพื่อช่วยเหลือการฟื้นฟูอัฟกานิสถานหรือไม่
แม้ว่าเศรษฐกิจของประเทศจะชะงักงันมาหลายปีเนื่องจากความวุ่นวายทางการเมืองเป็นหลัก แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าอัฟกานิสถานมีศักยภาพในการพัฒนาที่แข็งแกร่ง อัฟกานิสถานอุดมไปด้วยทรัพยากรแร่ เช่น ทองแดง ทองคำ ลิเธียม และแร่หายาก โดยมีทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ เช่น น้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ ถ่านหิน และ แร่เหล็ก สิ่งเหล่านี้จะมีบทบาทสำคัญในความร่วมมือทางเศรษฐกิจ กับ ประเทศอื่นๆได้
หลายคนเชื่อว่าการฟื้นฟูอัฟกานิสถานอาจเร่งผลักดันการลดค่าเงินดอลลาร์ทั่วโลก สหรัฐฯ มีแนวโน้มที่จะคว่ำบาตรอัฟกานิสถานด้วยการโยกย้ายหรือ ระงับการส่งเงินช่วยเหลือในรูปเงินดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งจะเร่งความเสียหายต่อความน่าเชื่อถือของเงินดอลลาร์ไปด้วย
เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงและความกดดันที่อาจเกิดขึ้น อาฟกานิสถานอาจเลือกสกุลเงินอื่นในการชำระเงินเพื่อหลีกเลี่ยงการใช้เงินดอลลาร์แบบดั้งเดิม ที่ได้มีตัวอย่างความพยายามแล้วประสบผลสำเร็จ หลังจากที่สหรัฐฯ คว่ำบาตรอิหร่านฝ่ายเดียว ประเทศในยุโรปได้จัดตั้งระบบการแลกเปลี่ยน INSTEX เพื่อดำเนินการค้าขายกับอิหร่านต่อไปเป็นการหลบเลี่ยงการคว่ำบาตรของสหรัฐฯ
หากการฟื้นฟูอัฟกานิสถานเป็นจุดเริ่มต้นของการมีอยู่และการใช้สกุลเงินอื่นๆ เช่น ยูโรและหยวน สถานะของเงินดอลลาร์อาจลดลงอีก อันที่จริง แนวโน้มการลดค่าเงินดอลลาร์ได้เกิดขึ้นแล้วในหลายประเทศและภูมิภาค รวมถึงรัสเซีย จีนและซาอุดีอาระเบีย
กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) ระบุว่า ส่วนแบ่งเงินสำรองดอลลาร์สหรัฐที่ธนาคารกลางทั่วโลกถือครองอยู่ลดลงเหลือ 59% ในช่วงไตรมาสที่สี่ของปี 2020 นับเป็นระดับต่ำสุดในรอบ 25 ปี
ในขณะที่ความตื่นตระหนกต่อความล้มเหลวอันน่าประหลาดใจของสหรัฐฯ ในอัฟกานิสถานยังคงดำเนินต่อไป ความสนใจจากทั่วโลกได้มุ่งไปสู่ การจับตาแผนใหม่ของตอลิบันในการสร้างประเทศจากซากปรักหักพังที่ทิ้งไว้เบื้องหลังจากการรุกรานของกองทัพสหรัฐฯ โดยเจ้าหน้าที่ตอลิบานให้คำมั่นที่จะเริ่มสร้างประเทศขึ้นใหม่ เมื่อพิจารณาถึงความไม่แน่นอนและความยากลำบากที่ลึกซึ้งทั้งหมดที่ประเทศกำลังเผชิญอยู่ จีนจึงกลายเป็นพันธมิตรที่ดีที่สุดที่สามารถช่วยฟื้นฟูประเทศในอนาคตได้
งานที่เร่งด่วนที่สุด นอกเหนือจากการฟื้นฟูความสงบเรียบร้อยและเสถียรภาพแล้ว มีความจำเป็นต้องเร่งสร้างโครงสร้างพื้นฐานของประเทศที่ล้าหลังและได้รับความเสียหายอย่างร้ายแรง ทั้งการขาดแคลนไฟฟ้าในวงกว้างไปจนถึงถนนและสะพานที่ชำรุด
ประธานาธิบดีโจ ไบเดน แห่งสหรัฐฯ ระบุว่า “ภารกิจในอัฟกานิสถานของสหรัฐฯ ไม่ควรจะเป็นการสร้างชาติ” และพันธมิตรตะวันตกได้ใช้มาตรการคว่ำบาตรเพิ่มเติมเพื่อทำลายเศรษฐกิจอัฟกัน
นักวิเคราะห์ตั้งข้อสังเกตว่า สถานการณ์ในอัฟกานิสถานมีความท้าทายและความเสี่ยงมากมายก่อนที่ความร่วมมือที่คาดหวังจะเดินหน้าได้ ซึ่งรวมถึงความเสี่ยงด้านความปลอดภัย ความไม่แน่นอนของนโยบาย และการขาดเงินทุน แต่เมื่อสถานการณ์มีเสถียรภาพและรัฐบาลใหม่เริ่มความพยายามในการบูรณะใหม่ ความสามารถของจีน เพื่อรักษาความเป็นกลางทางการเมือง การประสานงานอย่างใกล้ชิดกับฝ่ายที่เกี่ยวข้อง และการจัดหาแหล่งเงินทุนที่หลากหลาย จะช่วยบรรเทาความเสี่ยงที่หลายประเทศไม่สามารถทำได้ การประสานงานอย่างใกล้ชิดของจีนและผลประโยชน์ร่วมกันกับรัสเซียจะมีบทบาทสำคัญในความพยายามฟื้นฟูศักยภาพในอัฟกานิสถาน
มาดูศักยภาพของอัฟกานิสถานที่มีโอกาสจะพลิกฟื้นทางเศรษฐกิจอีกครั้งได้ ประเทศอัฟกานิสถานนั้นมีแร่ธาตุ โลหะ แร่หายาก และทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ มากมาย ซึ่งมีมูลค่าสูงถึงสามล้านล้านดอลลาร์ ได้แก่ ทองคำ เงิน แพลตตินั่ม แร่เหล็ก ทองแดง บอกไซต์ สังกะสี และลิเธียม ในความเป็นจริง ผู้เชี่ยวชาญบางคนโต้แย้งว่าประเทศนี้อาจมีศักยภาพที่จะกลายเป็น “ซาอุดีอาระเบียแห่งลิเธียม” ซึ่งหมายถึงส่วนประกอบสำคัญของแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนความจุสูงที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในยานยนต์ไฟฟ้าและอุตสาหกรรมพลังงานหมุนเวียน
ขณะที่จีนมีกำลังผลิตมากกว่าร้อยละ 80 ของผลผลิตทั่วโลก และเป็นที่ยอมรับในห่วงโซ่อุปทานระดับโลกของแร่หายาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการดำเนินงานที่แข็งแกร่งในภูมิภาค ซับซาฮารา แอฟริกา
ขณะที่สหรัฐฯ และพันธมิตรพยายามรักษาห่วงโซ่อุปทานของโลหะสำคัญและแร่หายาก ปักกิ่งคาดว่าจะเผชิญกับการแข่งขันที่เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในแอฟริกา จีนสามารถบรรเทาแรงกดดันทางนั้นด้วยข้อตกลงระยะยาวกับกลุ่มตาลิบัน ด้วยเงินสำรองจำนวนมหาศาลแลกกับสิทธิ์ในการขุดและการจัดการความเป็นเจ้าของ
สิ่งนี้จะเพิ่มความหลากหลายทางภูมิศาสตร์และความยืดหยุ่นของห่วงโซ่อุปทาน ในขณะเดียวกันก็ช่วยให้กลุ่มตาลิบันมีแหล่งรายได้และทุนสำรองเงินตราต่างประเทศที่มั่นคง ร่ำรวย และถูกต้องตามกฎหมาย
ในทางกลับกัน จะลดการพึ่งพาทางการเงินของตาลิบันในการค้ายาเสพติดที่ผิดกฎหมาย และช่วยสร้างภาพลักษณ์ของตนขึ้นใหม่ในฐานะรัฐบาลอย่างเป็นทางการของอัฟกานิสถาน มากกว่าที่จะเป็นเพียงกลุ่มติดอาวุธ
เกา เฟิงโฆษกกระทรวงพาณิชย์ของจีน (Gao Feng, Ministry of Commerce spokesperson :MOFCOM) กล่าวเมื่อวันพฤหัสบดีว่าจีนยินดีที่จะทำงานร่วมกับประชาคมระหว่างประเทศเพื่อสนับสนุนการฟื้นฟูอย่างสันติของอัฟกานิสถานและช่วยปรับปรุงความเป็นอยู่ที่ดีของชาวอัฟกันและสร้างขีดความสามารถสำหรับการพัฒนาที่เป็นอิสระของประเทศเพื่อนบ้าน
เมื่อถูกถามว่าความไม่มีเสถียรภาพในอัฟกานิสถานส่งผลกระทบต่อการค้าและการลงทุนของจีน-อัฟกานิสถานหรือไม่ เกาอ้างข้อมูลการค้าซึ่งเปิดเผยว่า การค้าทวิภาคีในช่วงครึ่งแรกของปี 2564 มีมูลค่าถึง 310 ล้านดอลลาร์ เพิ่มขึ้น 44% เมื่อเทียบเป็นรายปี ขณะเดียวกันการค้าชายแดนระหว่างอาฟกานิสถานและปากีสถานพุ่งขึ้น 50% สัปดาห์ที่ผ่านมา ยิ่งภาวะสับสนวุ่นวายการค้าขายเพื่อการดำรงชีพยิ่งคึกคัก
