หลังจากที่มีการนำเสนอข่าวของไทยพีบีเอส กรณีเศรษฐีอินเดีย เช่าเครื่องบินเหมาลำ หนีจากโควิด-19 มุ่งหน้าไปยังเมืองดูไบ โดยยอดติดเชื้อล่าสุดในอินเดีย พุ่งสูงกว่าวันละ 300,000 คน ทำลายสถิติโลกติดต่อกันเป็นวันที่ 3 ทำสถิติสูงสุดในวันเสาร์ที่ 24 เม.ย. 64 จำนวน 346,786 คน
ทั้งนี้พบว่าสื่อของไทยพีบีเอส ได้โพสต์ข้อความว่า มีเครื่องบินจากอินเดีย บางลำมายังไทยด้วย สร้างความตื่นตระหนักให้กับประชาชนอย่างมาก เนื่องจากมีรายงานว่าโควิดสายพันธุ์อินเดีย กลายพันธุ์ใหม่ ติดเร็วกว่าเดิม เป็นเชื้อแบบ Triple Mutant ที่เกิดการเปลี่ยนแปลง 3 ตำแหน่ง เรียกว่า B.1.618 หรือ สายพันธุ์เบงกอล (Bengal strain)
โดยทางด้านนายแพทย์ทวีศิลป์ วิษณุโยธิน โฆษก ศบค. ได้เปิดเผยแล้วว่า เมื่อเช้ามีการพูดคุยกันในที่ประชุม และมีรายละเอียดมาจากกระทรวงการต่างประเทศ ยืนยันว่าไม่เป็นความจริง ว่า จะมีการเช่าเหมาลำเครื่องบินจากอินเดีย จะมีก็มีแต่ เดือน พ.ค. ที่จะถึงนี้ จะมีนำคนไทยขึ้นเครื่องบินกลับมาจากอินเดีย อีก 4 เที่ยวบิน เท่านั้น และพบว่าในทวิตเตอร์และเฟซบุ๊กทางการของไทยพีบีเอส ได้รับภาพและโพสต์ข่าวดังกล่าวออกไปแล้ว ทั้งนี้ในเว็บไซต์ได้มีการเปลี่ยนข้อความด้วย เหลือเพียง เศรษฐีอินเดียแห่เช่าเครื่องบิน บินหนีโควิด-19 จากที่ก่อนหน้าบอกว่ามีบางลำบินเข้าไทย และต่อมาได้เขียนแถลงขอโทษถึงความผิดพลาดที่เกิดขึ้น พร้อมระบุว่า ขอโทษที่สร้างความตื่นตระหนกระบุเกิดจากความเข้าใจคลาดเคลื่อน
ล่าสุดทางด้านผศ.ดร.วรัชญ์ ครุจิต ผู้ช่วยอธิการบดีฝ่ายสื่อสารองค์การ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า) NIDA ได้โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก Warat Karuchit ถึงประเด็นของไทยพีบีเอส ระบุว่า “คำถามถึงไทยพีบีเอส ต่อ “ข้อชี้แจง” กรณีการนำเสนอข่าวเศรษฐีอินเดียเช่าเหมาลำเครื่องบินมาประเทศไทย”
เป็นเรื่องที่ดี ที่อย่างน้อยไทยพีบีเอส ได้ออก “คำชี้แจง” ในกรณีนี้ ในขณะที่สื่ออื่น ๆ ไม่เห็นมีสื่อใดออกมาชี้แจง บางสื่อยังไม่ยอมลบข้อมูลที่ผิดด้วยซ้ำ
แต่ผม ในฐานะนักวิชาการ และประชาชนผู้เสียภาษีคนหนึ่ง จะขอสอบถามไทยพีบีเอส ในฐานะสื่อสาธารณะ ที่ได้การสนับสนุนจากเงินของแผ่นดินทุกปี ซึ่งประชาชนคาดหวังมาตรฐานที่สูงกว่าสื่ออื่น ๆ ต่อไปว่า
“คำชี้แจง” นี้ ได้ “ชี้แจง” อะไรบ้าง? ในเนื้อหาไม่ได้มีอะไรไปมากกว่าการเขียนสรุปเนื้อหาของข่าวต้นฉบับ และไทยพีบีเอสได้ขออภัยที่ข่าวนี้ “อาจ” ทำให้เกิดความเข้าใจคลาดเคลื่อน และได้ถอดเนื้อหานี้ออกแล้ว และมีเจตนานำเสนอข้อมูลที่รอบด้าน และยินดีปรับปรุงการนำเสนอต่อไป
แต่ปัญหาคือ สิ่งที่ไทยพีบีเอส “ไม่ได้ชี้แจง” เพื่อเป็นประโยชน์ต่อสาธารณชน และเป็นสิ่งสำคัญยิ่งกว่าคำขอโทษ คือ
1. เนื้อหาที่ทำให้เข้าใจคลาดเคลื่อนคืออะไร? (สิ่งที่ควรชี้แจง = ข้อความที่แปลผิดคืออะไร ของจริงคืออะไร และภาพประกอบที่ไม่ใช่สถานที่จริง)
2. ไทยพีบีเอส ขออภัยเรื่องอะไร? (สิ่งที่ควรขออภัย = ความผิดพลาด การไม่รักษามาตรฐานการทำข่าว และการไม่รอบคอบในการตรวจสอบข้อมูลก่อนนำเสนอ)
3. ข้อเท็จจริง และสิ่งที่ประชาชนควร “เข้าใจใหม่” จากการที่ไทยพีบีเอสทำให้เข้าใจคลาดเคลื่อน คืออะไร (สิ่งที่ควรชี้แจง = การที่ไม่มีเครื่องบินเช่าเหมาลำจากอินเดียมาไทย และข้อเท็จจริงอื่น ๆ ที่ได้รับทราบแล้ว)
4. เหตุใดจึงเกิดความผิดพลาดนี้ขึ้น? (ความประมาท? ความพลั้งเผลอ? การไม่มีระบบตรวจสอบจากบรรณาธิการ?)
5. จะมีการแสดงความรับผิดชอบอย่างไรต่อความผิดพลาดนี้ ที่มีผลอย่างสูงต่อสังคม? ใครจะเป็นผู้รับผิดชอบ? นโยบายของความรับผิดชอบของไทยพีบีเอสเมื่อเกิดความผิดพลาดคืออะไร?
6. ที่ไทยพีบีเอสแจ้งว่าจะปรับปรุงนั้น จะปรับปรุงอย่างไร? มีแนวทางหรือมาตรการเป็นรูปธรรมอย่างไร ในการป้องกันไม่ให้เกิดความผิดพลาดขึ้นอีกในอนาคต? เนื่องจากเกิดความผิดพลาดขึ้นซ้ำ ๆ บ่อยครั้งในอดีต
ทั้งหมดนี้ ผมคิดว่าผมไม่ได้ขอเกินเลยไปจากสิ่งที่ควรจะได้รับเลย และเป็นสิ่งที่เป็นมาตรฐานทางวิชาการ และเป็นแนวปฏิบัติพื้นฐานที่ดีของสื่อสาธารณะอยู่แล้ว ถ้าให้ผมในฐานะอาจารย์ด้านนิเทศศาสตร์มาประเมิน “คำชี้แจง” ที่ออกมานี้ ผมก็ต้องเขียนกลับไปว่า ไม่ว่าจะใช้ทฤษฎีหรือตำราเล่มไหนมาเป็นเกณฑ์ ก็ต้องถือว่าเป็น คำชี้แจง/คำขอโทษ ที่ “เบามาก” และ “ไม่เพียงพอ” กับผลกระทบที่เกิดขึ้น
จึงเรียนสอบถามมาเพื่อให้ไทยพีบีเอส ยังคงรักษามาตรฐานความเป็นสื่อสาธารณะที่มี “คุณค่า” ต่อสังคมไทย และ “คุ้มค่า” ต่อการสนับสนุนจากงบประมาณของแผ่นดินต่อไป
อย่างไรก็ตามได้มีคอมเม้นต์วิพากษ์วิจารณ์ถึงเรื่องนี้ด้วยว่า ไทยพีบีเอสไม่ต้องแข่งขันเพื่อหาโฆษณาเพราะว่าได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐบาล (ภาษี) ไม่จำเป็นต้องอวยรัฐบาลแต่มาตรฐานต้องสูงกว่าสื่อเอกชน , ต้องช่วยกันตั้งคำถามถึงผู้บริหารสถานีแห่งนี้ ไม่ได้แสดงความรับผิดชอบต่อสังคม ไร้จิตสำนึกอย่างมาก , บางคนยังบอกว่า แค่เขานำเสนอผิดพลาดไปบ้างไม่เห็นมีอะไรเลย และรัฐควรเลิกให้เงินสนับสนุน
