ประธานาธิบดีดูเตอร์เตแห่งฟิลิปปินส์จะรับมืออย่างไร? เมื่อชาวฟิลิปปินส์ก่อม็อบประท้วงรัฐบาลจีนกรณีออกกฎหมายรักษาความปลอดภัยชายฝั่งฉบับใหม่ ให้อำนาจกองกำลังป้องกันชายฝั่งจีนยิงเรือของต่างชาติได้หากจำเป็น ทางจังหวัดทางใต้ถอนประมูลบริษัทจีนที่ชนะประมูลสร้างสนามบินอ้างไม่ตั้งใจพัฒนา ขณะเดียวกับที่สหรัฐเคลื่อนกองเรือรบเข้าน่านน้ำทะเลจีนใต้ ทำให้สถานการณ์ข้อพิพาทในทะเลจีนใต้แปรปรวนตึงเครียดมากยิ่งขึ้น
เมื่อวันที่ 27 ม.ค.64 สำนักข่าวบลูมเบิร์ก รายงานว่า ชาวฟิลิปปินส์จำนวนหลายร้อยคนชุมนุมประท้วงใกล้รัฐสภาในกรุงมะนิลา เพื่อต่อต้านจีนกรณีออกกฎหมายการรักษาความปลอดภัยชายฝั่งฉบับใหม่โดยกฎหมายฉบับดังกล่าว อนุญาตให้ จนท.รักษาความปลอดภัยชายฝั่งของจีนใช้อาวุธและสามารถทำลายเรือต่างชาติที่รุกล้ำเข้าไปในเขตน่านน้ำและบริเวณเกาะ ซึ่งจีนอ้างกรรมสิทธิ์ในทะเลจีนใต้ ทั้งนี้ ฟิลิปปินส์และจีนมีความขัดแย้งกรณีการอ้างกรรมสิทธิ์เหนือดินแดนในทะเลจีนใต้มาโดยตลอด
จีนมีข้อพิพาทเรื่องอำนาจอธิปไตยเหนือเขตแดนทางทะเลกับญี่ปุ่นในทะเลจีนตะวันออก และกับหลายชาติอาเซียนในทะเลจีนใต้ โดยจีนส่งเรือของกองกำลังป้องกันชายฝั่งออกขับไล่เรือจากประเทศประมงอื่นๆ ที่เข้ามาในเขตแดนซึ่งจีนอ้างกรรมสิทธิ์ บางครั้งส่งผลให้เรือทั้งสองฝ่ายเหล่านี้โดนจมลง
คณะกรรมการประจำของสภาผู้แทนประชาชนจีนผ่านกฎหมายฉบับนี้เมื่อวันศุกร์ที่ 22 ม.ค. 2564 โดยหัว ชุนอิง โฆษกกระทรวงการต่างประเทศของจีน ชี้แจงว่า กฎหมายฉบับนี้สอดคล้องกับวิธีการปฏิบัติระหว่างประเทศ
มาตราแรกของกฎหมายนี้อธิบายถึงความจำเป็นของกฎมายนี้ต่อการปกป้องอำนาจอธิปไตย, ความมั่นคงและสิทธิทางทะเลของจีน เนื้อหาในร่างกฎหมายที่เผยแพร่ก่อนหน้านี้ระบุว่า กองกำลังป้องกันชายฝั่งของจีนได้รับอนุญาตให้ใช้ “วิธีการที่จำเป็นทั้งหมด” เพื่อหยุดหรือป้องกันภัยคุกคามจากเรือต่างชาติ โดยกฎหมายนี้ยังได้กำหนดสภาพแวดล้อมที่เจาะจงไว้สำหรับการใช้อาวุธชนิดต่างๆ เช่น อาวุธประจำกาย, อาวุธบนเรือหรือบนเครื่องบิน
นอกจากนี้ยังให้อำนาจทหารรื้อทำลายสิ่งปลูกสร้างของประเทศอื่นที่สร้างบนเกาะวงแหวนปะการังที่จีนอ้างกรรมสิทธิ์ และสามารถขึ้นเรือและตรวจเรือของต่างชาติที่อยู่ในน่านน้ำที่จีนอ้างกรรมสิทธิ์ ทั้งยังให้อำนาจหน่วยป้องกันชายฝั่งสร้างเขตยกเว้นชั่วคราวตามความจำเป็น เพื่อหยุดเรือลำอื่นๆ ความเข้มข้นของกฎหมายฉบับนี้ของจีนสร้างความไม่พอใจให้กับชาวประมง ที่มีเหตุกระทบกระทั่งกันเสมอและสามารถปลุกกระแสเกลียดชังจีนให้แพร่ขยายกว้างขวางต่อไปได้
ในวันเดียวกันสำนักข่าวนาวีไทมส์รายงานว่า เรือบรรทุกเครื่องบิน ธีโอดอร์ รูสเวลต์ และกองเรือรบของกองทัพเรือสหรัฐฯได้แล่นเข้าสู่น่านน้ำทะเลจีนใต้แล้ว หลังจากกองกำลังสหรัฐฯประจำภาคพื้นแปซิฟิกได้ออกแถลงการณ์เมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมา การเคลื่อนไหวครั้งนี้ของสหรัฐฯมีขึ้นหลังจากกองทัพอากาศจีนได้ส่งฝูงเครื่องบินรบบินรุกล้ำน่านฟ้าของไต้หวันติดกันทั้งวันเสาร์และอาทิตย์
ในช่วงเวลาเดียวกันนี้ รัฐบาลท้องถิ่นจังหวัดคาวิเต เขตคาลาบาโซน ห่างจากกรุงมะนิลาไปทางใต้ราว 21 กม. ได้ประกาศยกเลิกข้อตกลงมูลค่า 10,000 ล้านเหรียญ สหรัฐฯ หรือเกือบ 300,000 ล้านบาท ที่บริษัท ไชน่า คอมมิวนิเคชั่น คอนสตรักชั่น จำกัด (CCCC) ของจีน กับบริษัท มาโครเอเชีย คอร์ป ของฟิลิปปินส์ ชนะการประมูลเมื่อเดือน ธ.ค.ปี 2561 ในการปรับปรุงท่าอากาศยานนานาชาติแซงเลย์ พอยต์ นอกกรุงมะนิลา หนึ่งในสองโปรเจกต์ยักษ์ใหญ่ที่ทำร่วมกัน ขณะที่ CCCC ก็เป็นหนึ่งในหลายบริษัทเอกชนที่ถูกรัฐบาลสหรัฐฯขึ้นบัญชีดำเมื่อเดือน ส.ค.ปีกลาย เพราะมีบทบาทสำคัญในการปลูกสร้างเกาะเทียมลักษณะของฐานทัพในทะเลจีนใต้
นายฮัวนิโต วิคเตอร์ เรมุลลา ผู้ว่าฯจังหวัดคาวิเตเผยว่า การยกเลิกโครงการนี้ไม่เกี่ยวข้องกับเรื่องที่ CCCC ถูกสหรัฐฯขึ้นบัญชีดำ เพียงแต่ยังไม่เห็นสัญญาณการร่วมมือกับโครงการนี้อย่างเต็มที่ ซึ่งอาจต้องเริ่มมีการเจรจากับเอกชนรายใหม่